2018 Dünya Aşı Haftasının ana teması Dünya Sağlık Örgütü tarafından, “SAĞLIK AŞIYLA KORUMA ALTINDA” olarak belirlenmiştir. Dünya Sağlık Örgütü tarafından, yaşam boyunca aşılanmanın kritik öneminin ve farkındalığının sağlanması, hayatın her aşamasında bağışıklama ihtiyacına ve faydalarına odaklanılacağı belirtilmiş ve çocukların, adölesanların erişkinlerin ve sağlık personellerinin bağışıklaması üzerinde durulmuştur. Bu çerçevede gerçekleşecek Dünya Aşı Haftasında, Genişletilmiş Bağışıklama Programı (GBP) kapsamında ulaşılan hedeflerin sürdürülmesi için öncelikle:
•Eksik aşılı ve aşısız 5 yaş altı çocukların tespit edilerek aşılarının tamamlanması,
•Okul aşısı uygulamalarının titizlikle devam etmesi, aşısı herhangi bir sebeple uygulanamayan çocukların aşılarının tamamlanması,
•Ülkemizde bulunan düzensiz göçmenlerin (5 yaş altı nüfusun, okul çağı nüfusunun ve gebelerin) aşılarının kayıt altına alınarak aşısız ve eksik aşılı olanların aşılarının tamamlanması,
•Aşı ile önlenebilir hastalıklar açısından risk gruplarına yönelik aşılama çalışmalarının yapılması,
•Bulaşıcı hastalıklar ile karşılaşma risklerinin yüksek olması ve gerek kendilerinin gerekse hizmet sundukları hastaların korunması amacıyla sağlık çalışanlarının aşılanmaları özellikle önem arz etmektedir.
Aşı Nedir?
İnsan ve hayvanlarda hastalık yapma yeteneğinde olan virüs, bakteri v.b. mikropların hastalık yapma karakterlerinden arındırılarak ya da bazı mikropların salgıladığı zehirlerin (toksinler) etkilerinin ortadan kaldırılarak, geliştirilen biyolojik maddelere aşı denir.
Aşı Nasıl Etki Eder?
Aşı, insanları hastalıklardan ve onun kötü sonuçlarından koruyabilmek için sağlam ve risk altındaki kişilere uygulanır. Aşılar, vücutta savunma mekanizmasını uyararak, hastalık etkenini tanıyan ve bu etkenle karşılaşıldığında onu yakalayıp yok eden koruyucu maddelerin (antikorlar) oluşmasını sağlarlar. Oluşan direnç genellikle ömür boyu vücutta kalır ve hastalık etkeni ile karşılaşınca onu etkisiz kılmak için savaşır ve kişi hastalığa yakalanmaz. Çünkü bu kişi artık o hastalığa karşı bağışıktır. Bağışıklama, aşıyla önlenebilir hastalıkların ve ölümlerin önlenmesi açısından en önemli toplum sağlığı müdahaleleri arasında yer almaktadır.
Aşılar Hangi Hastalıklardan Korur?
DaBT (karma aşı) difteri, boğmaca ve tetanozdan, polio aşısı çocuk felcinden, hepatit B aşısı hepatit B’ye bağlı B tipi sarılık, siroz ve karaciğer kanserinden, hepatit A aşısı A tipi sarılıktan, suçiçeği aşısı suçiçeği hastalığından, Hib aşısı H. influenza tip b’ye bağlı menenjit, zatürre ve orta kulak iltihaplarından, BCG aşısı veremden, KKK (Kızamık-kabakulak-kızamıkçık) aşısı kızamığa bağlı zatürree, orta kulak iltihabı ve SSPE (Subakut Sklerozan Panensefalit) hastalığından, Doğumsal Kızamıkçık Sendromu ve kabakulaktan, konjuge pnömokok aşısı ise zatürree, beyin iltihabı ve kan zehirlenmesinden korur.
Aşının Zamanında Yapılması Önemli midir?
Aşıların zamanında ve uygun aralıklarla uygulanması çok önemlidir. Ancak aşı takviminde belirtilen aralıklara göre aşıları tamamlanamamış çocuklarda önceki aşı dozlarının tekrar yapılmasına gerek yoktur. Özel durumlar dışında aradan uzun bir süre geçmiş olsa bile, aşılamaya bırakılan yerden devam edilebilir, eksik aşılı çocuk belirlendiğinde, yaşına uygun olarak aşıları tamamlanır.
Aşı Uygulamaları ile Ne Sağlanır?
Aşı uygulamalarının azalması aşı önlenebilir hastalıkların sıklığının artmasına neden olur. Aşılanarak bağışık hale gelmiş bireylerin oluşturduğu toplumlarda hastalıkların yayılmasına karşı gelişen direnç sayesinde henüz aşılanmamış, aşılanmaya engel oluşturan bir hastalığı olan bütün bireyler de korunmuş olur.
Kimler Aşılanmalıdır?
Bütün çocuklar doğar doğmaz çocukluk çağı aşı takvimine uygun bir şekilde aşılanmaya başlanmalıdır. Çocukluk çağında başlayan aşı uygulamaları okul çağındaki (1.ve 8.sınıf) çocuklarının aşılanmasıyla devam etmelidir. Ancak aşılar sadece çocuklar için değildir. Birçok erişkin aşıyla kolaylıkla önlenebilen hastalıklar nedeniyle sakat kalmakta ya da ölmektedir. Bu nedenle genç, yetişkin ve ileri yaş grubundaki kimseler de bağışıklamadan yararlanmalıdır.
Ülkemizde yaşlı nüfusun giderek artmasıyla, kronik hastalıklarda da (kalp, akciğer, böbrek hastalıkları, şeker vb) buna bağlı bir artış meydana gelmekte olup bu durum erişkin bağışıklamasının giderek daha da ön plana çıkmasına neden olmaktadır. Bu nedenle erişkinler de kendileri için uygun aşılama şeması konusunda mutlaka bir hekime danışmalıdır. Yaşlı nüfus ve çocukluk çağı dışında da bazı hastalıklar için ise risk grubunda kabul edilen her yaş grubundaki kişilerin sağlık kuruluşlarına başvurmaları ve hem hastalık hem de uygulanması gereken aşılar konusunda bilgi edinmesi ve aşılanması gereklidir.
Yine sağlık çalışanlarının bulaşıcı hastalıklar ile karşılaşma risklerinin yüksek olması nedeniyle gerek kendilerinin hastalıklardan korunması gerekse hizmet sundukları hastalara ve ailelerine hastalığı bulaştırma risklerinin ortadan kaldırılması amacıyla aşılanmaları önemlidir.
Bunların dışında da hastalıklar açısından riskli ülkelere seyahat edeceklerin ise bölgenin özelliğine göre gerekli aşıları yaptırması önerilmektedir.
Aşılar Nerede Uygulanır? Aşı Ücretli Midir?
Aşı takviminde yer alan aşılar çocukluk yaş gruplarına göre kayıtlı oldukları aile hekimlerince, okul çağındaki çocuklara İlçe Sağlık Müdürlükleri ve/veya kayıtlı oldukları aile hekimlerince uygulanmaktadır. Ayrıca yaş, meslek veya hastalıkları nedeniyle risk altındaki gruplarında kayıtlı oldukları aile hekimleri ve bazı hastaneler tarafından aşılar ücretsiz olarak uygulanmaktadır.
Sizlerden Beklentilerimiz;
- Hayatın her aşamasında aşılamanın önemi ve sürdürülebilirliğinin sağlanması; her yaştan insanın korunmasını sağlamak hedeflenmelidir.
-Çocuklarımızın aşılanmasını sağlayalım. Aşılanma şansını kaçıranlar var ise aşılanmaları için sağlık kuruluşlarına götürelim.
-Sağlıklı bir toplumun gereği için aşılama hizmetinin vazgeçilemez olduğu bilincini tüm kesimlere ulaştıralım.